- PUMA ‘dolce vita’ tarzı bir hayatın ‘parola’sını veriyor - 26 Nisan 2024
- Syorell ürünleri ile güneşle mutlu anılar biriktirin - 26 Nisan 2024
- LC Waikiki müşterilerini aktif bir yaşama teşvik ediyor - 26 Nisan 2024
Kadınların yumurta rezervi yaşla birlikte azalıyor
Çocuk sahibi olabilmek için yumurta sayısının yanı sıra kalitesi de önemlidir. Ve maalesef bu sayı yaşla birlikte azalıyor.
Anadolu Sağlık Merkezi Tüp Bebek Merkezi Direktörü Doç. Dr. Tayfun Kutlu ile Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Dr. Ebru Öztürk Öksüz, kadınlardaki yumurta rezervi ile ilgili merak edilen sorulara yanıt verdi.
Dr. Ebru Öztürk Öksüz
Bir kız çocuğu doğduğunda ortalama kaç yumurta ile doğar?
Bir kız bebek doğduğunda yumurtalıklarındaki yumurta sayısı yaklaşık 1.5-2 milyon civarındadır. Bu sayı ergenliğe kadar azalma gösterir ve 300-400 bine düşer. Kadınlar adet görmeleriyle birlikte her ay yumurtlar. Doğurgan oldukları dönemde ise yumurta sayısı 300-400 bin civarındadır. Her ay bu yumurtalardan kullanılır, tükendiğinde de menopoz süreci devreye girer. Ancak her kadın aynı yumurta sayısıyla dünyaya gelmiyor, aynı sayıda yumurtayla ergenliğe girmiyor. Dolayısıyla da kadınların doğurganlık sürelerinde farklılıklar görülebiliyor.
Yumurta rezervi zamanla neden azalır?
Her ayki dönemde yaklaşık 1000 civarında yumurta yola çıkmak için ayaklanıp, büyümeye çalışmaktadır. Ama hepsi öne çıkamadığı için genellikle 1-2 yumurta önderlik kazanmaktadır. O yumurtalar yumurtlamaya hazırlanmaktadır.
Azalmasını etkileyen, hızlandıran faktörler neler?
Azalmayı etkileyen pek çok faktör var. Birincisi, ne kadar çok yumurtayla dünyaya geldiğimiz. Bunu biraz genetik şans olarak da düşünebiliriz. Aslında genetik şansla hayata daha fazla yumurtayla gelindiğinde, zamanla kaybedilse bile doğurganlık süresi uzayabilmektedir. Ama bu doğurganlık süresi içerisinde yumurta rezervini sigara, stres de elbette azaltabilmektedir. Ayrıca yaşla birlikte de kesinlikle bu rezervin azaldığını da biliyoruz.
Yumurtalıklara yönelik herhangi bir operasyon ve ilaç kullanımı söz konusu olduğunda mutlaka yumurtalık rezervinin azaldığını biliyoruz. Kemoterapotik ve radyoterapotik ajanların doğurganlık süresini kısalttığını da biliyoruz. Sağlıklı beslenmeyi ve sigaradan uzak durmayı çok önemsiyoruz.
Azalması hangi yaştan sonra hızlanıyor?
Eskiden 40 yaş riskli kabul edilmekteydi. Zamanla 37 yaşın daha riskli olduğu ortaya çıktı. Şimdi ise 35 yaşından sonra bu azalmanın hızlandığını söylemek mümkün. O yüzden bebek sahibi olmak için 35 yaşından sonra daha hızlı hareket etmek gerektmektedir.
Ailede erken menopoz varsa, özellikle anne, teyze, kız kardeş genetik faktörler konusunda uyarıcı olmak çok önemli. Çünkü bu bize, o ailede genetik olarak bir rezerv azlığına yatkınlık bulunduğunu gösteren bir bulgudur. Ayrıca kemoterapi gerektiren, kanser gibi sistemik bir hastalığı olan kadınların da öncesinde yumurtalık rezervinin değerlendirilip, gerekirse dondurulup saklanması gündeme gelebilir.
Çocuk sahibi olmak için ‘yumurta rezervinde’ ne kadar yumurta olması lazım? Bir sayı verilebilir mi?
Çocuk sahibi olabilmek için bir tane yumurta bile yeterli. Bu tamamen o yumurtanın kalitesi, kadının doğurganlığı ve o güzel bir embriyonun oluşmasıyla ilgili. Dolayısıyla yumurta rezervi çok azalmış kadınlar da kendiliğinden gebe kalabilir. Ancak burada tabii ki beklemek biraz riskli. Çünkü beklerken yumurtaların tamamen tükenmesi söz konusu.
‘Şu kadar yumurta gebelik için gerekli”’ediye bir ifade doğru olmaz ancak elimizde ne kadar çok yumurta olursa gebelik için o kadar iyi. Ne kadar çok iyi kalitede yumurta, spermle birleştirilmiş ne kadar çok embriyo olursa aralarından en iyiyi seçme şansı, en iyilerini seçtikten sonra dondurup bir sonraki gebelik için saklama şansı da yüksek oluyor.
Doç. Dr. Tayfun Kutlu
Bu rezerv anne olmak için ne zaman ‘yetersiz’ hale gelir?
Kadını bir bütün olarak değerlendirmek önemli. Kaç yıllık evli, ne kadar zamandır çocuk sahibi olmak istiyor, eşinin spermi nasıl gibi mevcut durumların değerlendirilmesi lazım. 20 yaşında rezervi az olan bir hastaya yaklaşımla 40 yaşındakine yaklaşım aynı değil. 20 yaşında, yeni evli ve rezervi az olan bir hastayı birkaç ay yumurta takibiyle değerlendirmek mümkündür. Ama 40 yaşında daha radikal tedavi kararları almak gerekmektedir.
Yumurta rezervinin yetersiz olduğu nasıl anlaşılmaktadır? Herhangi bir belirti olur mu kadında?
Ultrasonda hastanın yumurtalıklarındaki yumurta sayısını sayarak, yumurta rezervinin hastanın yaşına uygun olup olmadığını söyleyebiliriz. Tabii ki bizi destekleyen bazı hormon testlerimiz de var. Bunların içerisinde en önemlisi Anti-Mullerian Hormonu (AMH). Yumurta rezervi ile ilgili güvenilir sonuçlar verebilmektedir. Yine adetin ikinci ya da üçüncü günü hastanın FSH ve E2 değerlerini değerlendirmek gerekmektedir.
Yumurta rezervinin hızla azalmaması veya kalitesinin düşmemesi için neler yapılabilmektedir?
Kontrol edemediğimiz pek çok durum var. Hastaya ‘Stresten uzak dur’ diyoruz ancak bu çok kolay bir şey değil. Ancak egzersiz yapmak yumurta sayısını artırmasa bile kaliteyi artırır. Yani dokudaki oksijen miktarını artırır, stresi azaltır. Sağlıklı beslenme, düzenli spor, sigara içmemek, özellikle 40 yaşından sonra hekim önerisiyle bazı antioksidan ilaçların kullanılmasının olumlu etkisi olacaktır.
Yumurta kalitesi hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Gebelik anlamında 10 tane kalitesiz yumurtadansa, 2 tane kaliteli olan tercih edilmektedir.
Doğum için en sağlıklı yaş aralığı nedir?
25-35 yaş arasının, doğum için en iyi yaş olduğunu söyleyebiliriz. Bazen kabul etmesek de, metabolizmamız yavaşlamaya başlıyor. Bebek sahibi olmak isteyen çiftlerin özellikle yaş faktörünü hesaba katmalarında yarar var.
