Eğer çocuğunuz diğer çocukların yapmaktan zevk aldığı şeyleri yapmak istemiyorsa, oyun parkına gitmek, arkadaşlarının evinde buluşmak zor geliyorsa, tanıdığı birine selam vermekten bile çekiniyorsa utangaç değil sosyal fobik olabilir.
Okulda bildiği şeyleri bile anksiyete sebebiyle yapamaması ve aşırı heyecanlanmasıyla okul performansında da düşüşlere yol açan sosyal fobiyi Nöroloji Uzmanı Dr. Mehmet Yavuz anlattı:
Çocuklarda sosyal fobiyi ailenin yapısını da göz önünde tutarak değerlendirmek yerinde olur. Çünkü genellikle çocuğun anne ya da babasında da bu hastalık söz konusu olabilir ya da ebeveynler, kendi endişelerini çocuklarına yansıtabilir. Dolayısıyla çocuk tek başına bir şey başaramayacağını inanır. Sert ve eleştirel ebeveynlerin acımasız yaklaşımları da çocukta değersizlik hissinin doğmasına sebep olabilir. Çocuk bir hata yaptığında anne babasından öyle sert bir tutum görür ki, sanki o hata bir daha kesinlikle düzeltilemezmiş ve sonsuza kadar devam edecekmiş gibi sert rüzgarlar estirir. Bu durumda çocuk işe yaramaz bir insan olduğuna tek başına hiçbir şey başaramayacağına inanır.
İleride sosyal kaygı bozukluğu gelişebilir
Erken yaşta her yaptığı hareket engellenen ve başkalarının yanında hoyratça azarlananlar artık aynı hareketi bir daha yapmamayı öğrenirler. Böylece çocuk büyüdüğünde her davranışının çevreye uygunluğunu ölçüp tartarak başkalarının onun hakkında ne düşündüğüne odaklanır. Bu çocukların ileride sosyal kaygı bozukluğu geliştirmeleri de muhtemeldir. Özetle yeterli güven ilişkisinin kurulmadığı, düşünce ve hareket serbestisinin verilmediği ailelerde, bu durum geri çekilmeye ve aktivitelerde bozulmaya yol açar. Anormal düzeyde koruyucu ve kollayıcı ailelerde çocuk, sosyal fobik bir birey olarak yetişebilir.
Çocuklarda sosyal fobinin belirtileri nelerdir?
Ellerde titreme
Terleme
Kekeleme
Göz kontağı kuramama
Kalbin çok hızlı atması
Yüzün kızarması en tipik belirtilerdir.
Özellikle de durup dururken oluşan kekemeliklerde mutlaka sosyal fobi davranışları araştırılmalıdır. Çünkü kekemelik sosyal fobinin daha fazla ilerlemesine ve stres olmasına yol açabilir. Böylece daha fazla stres, dozu daha da yükselmiş kaygı belirtileri ortaya çıkar.
Sosyal fobide mizaç ne kadar etkilidir?
Her birimiz doğuştan getirdiğimiz bir mizaç ile dünyaya geliriz. Mizaç kişinin davranışının bütün görünümlerini ve dünyayı, insan ilişkilerini anlamasını belirgin biçimde etkileyen, uzun süreli ve dayanıklı içsel yaşantısıdır. Fobik uyaranlarla karşılaşan çocuklar yaşadıkları sıkıntıyı tam olarak adlandıramayabilirler. Bu nedenle çeşitli dışavurumlarla sıkıntı yaşadıklarını bize hissettirirler. Anksiyete, ağlama, huzursuzluk gösterme, donakalma, ebeveynlerine veya güven duyduklarına sıkıca sarılma, şiddetli korku hisseden çocukların gösterdiği davranışlardan bazılarıdır.
Peki, ne yapılmalı?
Öncelikle öğretmenleriyle koordineli bir çalışma yürütülmeli. Öğretmenler, çocukların cesaretini motive edecek sınıf içi etkinlikler yapabilir. Onlara başarabilecekleri küçük hedefler koyabilir. Ayrıca sınıf içinde maruz kalabileceği zorbalığın da önlemesi gerekir.
En büyük desteği ise ebeveynleri vermelidir. Davranışlarıyla yapıcı olmalı, destekleyici bir tutum sergilemelidir. Çocuğunu dinlemeli ve fikirlerini önemsediğini göstermelidir. Mükemmeliyetçi tutumdan vazgeçilmeli, çocuklara özgür bir hareket alanı sağlanmalıdır. Çocuk hata yaptığında da güvenebileceği bir ailesi olduğunu bilmelidir.