- Avon’dan yeni yılın neşesine yakışır hediye alternatifleri - 2 Aralık 2024
- NARS’ın ikonik ürünleri ile makyaja sihirli bir dokunuş - 2 Aralık 2024
- NYX Professional Makeup Buttermelt Blush ile 12 saat kalıcı renk - 2 Aralık 2024
Çocuklar Covid enfeksiyonunu nasıl geçiriyor?
Çocuklara Covid aşısı yapılmaya başlanmasıyla birlikte akıllara; ‘Astım, alerjik nezle, egzama gibi alerjik hastalığı olanlara BioNTech aşısı yapılır mı?’ sorusu geliyor.
İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Çocuk Alerjisi ve İmmünoloji Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Akçay, konu ile ilgili merak edilenleri açıkladı:
Çocuklar genelde koronavirüs enfeksiyonunu yetişkinlere göre daha hafif geçiriyor ve yoğun bakım riski daha düşüktür. Bazen çok ağır reaksiyonlar ve ölümcül reaksiyonlar gelişmektedir. Bu nedenle çocuklarda her zaman hafif geçmiyor. Özellikle kronik hastalığı olan ve immün sisteminde sorun olan çocuklarda daha ağır geçiyor. Çocuklarda asıl sorunlar; taşıyıcı olabilmeleri, virüsün mutasyonla şekil değiştirmesi, mevcut aşıların etkisinin azalması ve riskli gruplara enfeksiyonu bulaştırmasıdır.
Toplumsal bağışıklık için çocuk ve ergenlerin aşılanması önemli
CDC, 12 yaş ve üzerindeki herkesin COVID-19 aşısı olmasını önermektedir. Yaygın aşılama, pandemiyi durdurmaya yardımcı olmak için kritik bir araçtır. Aşıları tam olan kişiler pandemi öncesinde yaptıkları aktivitelere devam edebilirler.
Çocuk ve ergenlerin aşılanması ağır enfeksiyon geçirme riskinden ziyade ;toplumsal bağışıklığın sağlanması için çok önemlidir. Sosyal faaliyetlerden dolayı sıklıkla enfeksiyonla karşılaşabilirler; belirtilerin fazla belirgin olmamasından dolayı çevreye virüsü yaymaları daha kolaydır. Bu durum, evdeki riskli kişilerin ağır enfeksiyon geçirmesine neden olmaktadır. Aşılanmaları sürü bağışıklığına katkıda bulunabilir. Çocuklar ve ergenler genellikle yetişkinlerden daha hafif Covid-19’a sahip olsalar da; özellikle altta yatan tıbbi durumları olanlarda ciddi hastalıklar ortaya çıkabilir.
Hangi Covid aşısı çocuklara yapılabilir?
Çocuklara COVID aşısı için faz 3 çalışmasını tamamlayıp tek onay alan aşı BioNTech aşısıdır. Sinovac, 13-18 yaş arası faz 1 ve faz 2 çalışmalarını tamamladı ve etkili bulundu.
BioNTech aşısının çocuklarda yapılması için faz 3 çalışmasını 12-15 yaş ve 16-25 yaş çocuklarda gerçekleştirdi. Acil kullanım izni; 12 yaşında veya daha büyük kişileri kapsayacak şekilde genişletildi. İki doz yapılan aşının etkinliği yüzde 100 olarak bildirilmiştir. Ergenlerde, genç yetişkinlere göre daha yüksek oranda antikor gelişti.
Yan etkileri nelerdir?
- Enjeksiyon yerinde ağrı
Enjeksiyon yerinde ağrı, hafif ile orta şiddette olur. 1-2 gün içinde düzelme eğilimi gösterir. 12-15 ve 16-25 yaş gruplarında, enjeksiyon yerinde ağrı en sık görülen yan etkidir.
- Baş ağrısı ve yorgunluk
Her iki yaş grubunda da baş ağrısı ve yorgunluk en sık bildirilen sistemik olaylardı. İlk dozdan sonra yorgunluk yüzde 60 ve baş ağrısı yüzde 54’ken ikinci dozdan sonra biraz daha fazla oranda görülmüştür.
- Ateş
BioNTech aşısı birinci dozdan sonra yüzde 7-10’ken 2’nci dozdan sonra 12-15 yaşındaki kişilerin yüzde 20’sinde ve 16-25 yaşındaki kişilerin yüzde 17’sinde ateş meydana geldi. Çok az oranlarda lenf bezlerinde biraz büyüme ortaya çıkmıştır. Kas ağrısı, eklem ağrısı, kusma ve ishal gibi yan etkiler de görülebilmektedir. Tromboz yani pıhtı veya aşırı duyarlılık yan etkileri veya aşıyla ilgili anafilaksi (alerjik şok) görülmemiştir.
Sonuç olarak aşıdan sonra aşı yerinde ağrı, yorgunluk, baş ağrısı ve ateş sık görülen yan etkilerdir. Genellikle bir iki gün içinde düzelmektedir. Ağrı ve ateş için parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanılmaktadır.
BioNTech’in alerji riskleri nedir?
Aşılara karşı gelişen alerjik reaksiyonlar; aktif bileşenin kendisinden ziyade katkı maddelerine ve aşıdaki koruyucular ve antibiyotikler gibi bileşenlere bağlıdır. Aşılar ayrıca üretim sürecine bağlı olarak az miktarda protein içerebilir. BioNTech aşısı için milyon doz aşı başına yaklaşık on bir vakada şiddetli alerjik reaksiyon gözlenmiştir. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinin bir raporuna göre, bu alerjik reaksiyonların yüzde 71’i aşılamadan sonraki 15 dakika içinde gelişmiştir.
Aşıya karşı gelişen alerjik reaksiyonların nedeninin, BioNTech aşısındaki mRNA’nın bozulmasını engellemek, suda çözünmesini sağlamak için kullanılan polietilen glikol (PEG) maddesine bağlı olabileceği düşünülmektedir. Ayrıca mRNA’nın kendisinin de alerji yapabileceği düşünülmektedir. Yeni yayımlanan bir makalede alerjik şok olarak bildirilen 4 vakanın izleminde bu durumun alerjik şok olmadığı alerjik şoku taklit eden durumlar olduğu bildirilmiştir.
Alerjisi olanlar hangi aşıyı olmalı?
Alerjik astım, egzama, alerjik nezle, besin alerjisi ve diğer alerjik hastalığı olan kişilerin BioNTech aşısı olmasında sakınca yoktur. Sadece alerjik hastalığı olanların aşılarını hastane ortamında yaptırmaları ve aşı sonrası 30 dakika gözetim altında beklemeleri faydalı olacaktır.
İlaç alerjisi olanlar için BioNTech aşısının alerji riski daha yüksektir. Bu nedenle özellikle ilaçların tablet formuna alerjik reaksiyon geçirmiş olanlar, ilaç alerjisinin nedeni tespit edilmemiş olanların BioNTech aşısı olmadan önce polietilen glikol maddesine alerji yönünden alerji uzmanlarınca değerlendirilmesi faydalı olacaktır.
Aşılara alerji gelişme potansiyeli açısından düşük, orta ve yüksek olarak sınıflamak aşı seçimine karar vermede faydalı olmaktadır.
BioNTech ve diğer mRNA aşısı olan Moderna aşısına karşı alerjik reaksiyon gelişen vakalar oldu. Bu aşılara karşı alerjinin nedeni aşı içindeki koruyucu madde olan PEG maddesine bağlı olabileceği düşünülmesinden dolayı özellikle PEG içeren ilaçlara karşı alerjisi olanların BioNTech aşısı olmaması daha emniyetli olacaktır. Eğer ilaç alerjisinin nedeni PEG içeren bir ilaca bağlı değilse; alerji gelişme riski yüksek olmayacaktır. İlaç alerjiniziz PEG maddesine bağlı olup olmadığını bilmiyorsanız; doktorunuza danışmanızda fayda var.
Alerji gelişirse ne yapmalı?
Aşıya karşı alerji gelişenlere çok hızlı bir şekilde müdahale edilmelidir. İlk olarak hayat kurtarıcı adrenalin uygulanmalıdır. Özellikle beta bloker tansiyon ilacı kullananlarda adrenalin etkili olmayacağı için glukagon ilacı kullanılması gereklidir. Bu nedenle aşı yapılan merkezlerde glukagon ilacının da hazır bulundurulması çok önemlidir.
- Biontech aşısı 12-18 yaş arasında FDA tarafından onay almış tek aşıdır.
- Çocuk ve ergenlerin aşılanması toplumsal bağışıklığın sağlanması ve bulaşmanın engellenmesi için önemlidir.
- Çocuklarda Biontech aşısının etkinliği %100 dür.
- Aşının en sık yan etkisi aşı yapılan yerde ağrı, yorgunluk, baş ağrısı, ateştir. Ayrıca kusma, ishal, kas ağrısı, eklem ağrısı, titreme yan etkiler görülmektedir.
- Aşının yan etkileri bir iki gün içinde genelde düzelir nadiren ciddi ateş, baş ağrısı gelişmektedir.
- Kanda pıhtı, alerjik şok gibi yan etkiler faz 3 çalışmasında görülmemiştir.
- Astım, alerjik nezle, egzama, besin alerjisi, arı alerjisi gibi alerjik hastalığı olan çocukların PEG maddesi içeren ilaçlara alerji gelişme öyküsü yoksa BioNTech yapılmaktadır.
- PEG içeren ilaç alerjisi olan çocuklarda aşı öncesi PEG maddesine karşı alerji testi yapılarak aşı kararının verilmesi daha doğru bir yaklaşım olacaktır.
