- Yeni yıl teması: Sıcacık ve Rahat Bir Yıla Gülümse - 20 Aralık 2024
- Vakkorama ile yeni yıla eğlenceli ve renkli bir dokunuş - 20 Aralık 2024
- Flormar Zodiac Signs Oje serisi ile burcunu belirle - 20 Aralık 2024
İstemdışı titremeler neyin habercisi?
Parkinson, Esansiyel Tremor ve Distoni, ortak belirtisi istemdışı titreme olan üç farklı hareket bozukluğu hastalığı. Ayrı klinik tablolarla seyretseler de tedavilerinde beyin pili kullanılıyor.
Prof. Dr. Selçuk Peker
Koç Üniversitesi Hastanesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Selçuk Peker, Parkinson, Esansiyel Tremor ve Distoni hastalıkları hakkında bilgiler verdi. Peker, hem belirtileri hem risk gruplarını hem de tedavi yöntemlerini anlattı.
Yavaş ve sinsi seyreden hastalık Parkinson, beyinde dopamin adı verilen maddenin eksikliğiyle ortaya çıkar. Başta ellerde titreme olmak üzere, kas sertliği ve hareketlerde yavaşlama gibi belirtilerle seyreder. 70 yaş üzerinde her 100 kişiden birinde görülür.
Parkinson, üzerinde en çok araştırma yapılan nörolojik hastalıklardan biridir ama sebebi hala net olarak bilinmez. Kişinin genetik yapısı, toksinler ve beyindeki birtakım maddeler üzerine yürütülen bazı çalışmalar mevcut.
Başlangıç evresi kabul edilen 2-3 yıllık süreçte, kas sertliği, bel ve sırt ağrısı, hafif titreme görülür. Zaman ilerledikçe şikayetler daha net olarak kendini gösterir:
Titreme: İstemdışı olarak ellerde gözlenir. Hasta, dinlenme halindeyken de görülür. Bazen dili, çeneyi ve dudakları etkileyebilir.
Hareketlerde yavaşlama: Çatal ve bıçak kullanma, bardak tutma gibi ince işleri yapmakta zorluk yaşanır. Zamanla günlük aktiviteleri engelleyecek hale gelir. Yürüme bozuklukları, sabit kalma, yüzde maske ifadesi, yutma zorluğu, ayakta dururken gövdenin öne doğru eğilmesi de Parkinson hastalarında ortaya çıkabilir.
Öncelikli tedavi ilaç kullanımı
Hastalar, nöroloji uzmanları tarafından tetkik ve takip edilir. Kişinin hikayesi ve muayene bulguları önem taşır. Parkinson tedavisi konusunda kesin bir çözüm yok ama seyrini yavaşlatmaya yönelik uygulamalar var. Başlangıçta ilaç tedavisi önemlidir ve zamanla dozu artırılır.
Cerrahi yöntem, ilaca yanıt vermeyen ya da ilaca bağlı olarak istemsiz hareketler geliştiren hastalarda kullanılır. Bu, halk arasında beyin pili diye bilinen derin beyin stimülasyonu yöntemidir. Nöroloji uzmanı ve beyin cerrahının amacı, hastalığa bağlı bulguları azaltmak ve bireyin yaşam kalitesini yükseltmektir.
Beynin ilgili merkezlerine özel elektrotlar yerleştirilir. Elektrotların bir ucu, köprücük kemiğinin altındaki bir pile bağlanarak oraya elektrik verilir. Operasyon iki bölümden oluşur. İlkinde hastanın başına çerçeve takılır ve MR çekilir. Bilgisayarda elektrotların konacağı yer belirlenir. Ardından lokal anestezi altında, kafasına sağdan ve soldan elektrotlar yerleştirilir. Ardından uyarı verilerek, ilgili bölgedeki titreme ve kas sertliğinin durumuna bakılır. Bu ince ayarlamalar bittikten sonra hasta genel anesteziyle uyutulur ve pil yerleştirilir.
Ameliyat 4-5 saat sürer. Hasta bir gece yoğun bakımda kalır. Üç gün de normal odada yattıktan sonra taburcu edilir. Hastanın taburcu edilmesi sonrasında pil ayarlarının yapılması gerekir ve 7-10 günlük aralıklarla kontrole çağrılır. En geç üç aylık sürecin sonunda da tam bir ayarlama sağlanır. Beyin pili ameliyatı sonrası hastaların yaşam kalitelerinde önemli ölçüde iyileşme sağlanır.
Parkinson’la karıştırılıyor
Esansiyel tremor, elde ve kafada titreme şeklinde kendini gösterir. Bunun dışında çenede, seste ve bütün vücutta da görülebilir. Titremenin sebebine ilişkin kesin tanı muayeneyle konur.
Her yaşta ortaya çıkabilir. 65 yaş üzerinde her beş kişiden birinde rastlanır. Tam olarak sebebi bilinmese de genetik geçişin etkisi büyüktür.
Tedavide ilk aşamada ilaç önerilir. Yanıt alamadığında ya da hastalık belirtileri şiddetlendiğinde, cerrahi yöntemlere başvurulur. Üç farklı yöntem vardır ve bunlar hastanın yaşıyla, rahatsızlığın şiddetine göre belirlenir.
Beyin pili: İstemdışı titremeye sebep olan sinir sinyallerini engellemek için beyne ince bir elektrik kablosu yerleştirilir. Elektrik kablosunun ucu da göğüste bulunan bir pile bağlanır. Göğüs ön duvarında, cildin altında yer alan bu pil, çekirdeğe sürekli elektrik akımı vererek fonksiyonlarını değiştirir.
İğneyle yakma yöntemi: Titremeyi durdurmak, kontrol dışı hareketleri engellemek için beyinde bu bozukluklara yol açan zincirin içindeki çekirdek belirlenir. Daha sonra küçük ve ince bir elektrotla bölgeye ulaşılır ve elektrik enerjisiyle yakılır.
Gamma Knife radyocerrahisi: İstemdışı titremeden sorumlu çekirdek, gamma ışınlarıyla tahrip edilir. Kafatası içine herhangi bir iğne, elektrod sokulmadan, dışarıdan ışın verilir.
Hedefinde çocuklar var!
Hedefinde çocuklar var! Distoni, adalelerde istemsiz kasılmalarla kendini gösteren bir hareket bozukluğu hastalığıdır. Hastaların yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen bu sorun, daha çok çocuklarda ve gençlerde görülür.
Kasılmalar, bedensel duruş bozukluğuna ve bükülmelere yol açar. Yüzde, ses tellerinde, boyunda, kollarda ya da bacaklarda da meydana gelebilir. Kasılmanın şiddeti hastadan hastaya değişir, bazıları yardımsız yaşayamaz. Distoninin sebepleri ikiye ayrılır.
Primer distoniler: Daha çok gençlerde görülür ve nedeni bilinmez.
Sekonder distoniler: Serebral palsi veya başka metabolik bozukluklara bağlı gelişir.
Distoni hastalarında adale kasılmalarını azaltmak için öncelikle ilaç tedavisi uygulanır. Botoks ise sinir uçlarından salgılanan maddelerin kaslarda etki yapma özelliğini bloke eder. Böylelikle kasılmalar azalır ama etkisi birkaç ayla sınırlıdır.
İlaç, botoks ve fizik tedaviyle fayda sağlanamayan hastalara cerrahi müdahale gerekir. Diğer hareket bozukluğu hastalıklarında olduğu gibi distonide de beyin pili kullanılır. İğneyle yakma da seçenekler arasındadır.
