- Kiko Milano güzellik evrenini yeni saç bakımı serisi ile büyütüyor - 4 Mayıs 2024
- Dünya Bitki Günü’nde evinizde yetiştirmeye uygun beş şifalı bitki - 4 Mayıs 2024
- PUMA ‘dolce vita’ tarzı bir hayatın ‘parola’sını veriyor - 26 Nisan 2024
Korku, düşünme ve odaklanmaya engel oluyor
Travmatik ve hayati risk yaratan bir depremin ortasında kalan insanlarda geçici ya da kalıcı psikolojik rahatsızlıklar ortaya çıkabiliyor. En sık görülen rahatsızlıklar ise akut ve travma sonrası stres bozukluğu. Kabuslar, yabancılaşma, depremi hatırlatan mekan ve yerlerden kaçınma gibi sorunlarla kendini gösteren bu rahatsızlıklar tedavi edilmezse kalıcı hale gelebiliyor.
Uz. Dr. Serkan Akkoyunlu
Psikiyatri Uzmanı Dr. Serkan Akkoyunlu, deprem sonrası gelişen travma ve psikolojik rahatsızlıklar ile tedavileri hakkında bilgi verdi.
Korku, dehşet anı olarak yaşanır ve bu tüm benliği kaplar. Başka bir şeye odaklanmak, düşünmek mümkün olmaz. Depreme maruz kalan kişi bir an önce tehditten uzaklaşmak, kaçmak ister ve öyle davranır. Korku anında verilen tepkiler içerisinde gerçek dışılık hissi, yabancılaşma ve tepkisizlik yani ‘dona kalma’ diye tabir edilen durumlar gelişebilmektedir.
Bazı insanlar deprem anını ve ertesinde olanları tam olarak hatırlamakta zorluk çekmektedir. Kişinin dünya ve kendisi ile ilgili düşünceleri de sarsılmaktadır. ‘Güvendeyim, bana bir şey olmaz’ gibi inanışların yerini her an ‘Kötü şeyler olacak hiçbir şeyi kontrol edemem’ gibi olumsuz inançlar almaktadır. Güvenlik algısını bozabilen bir felaket sonrasında kişi kendini suçlamaya, başkalarına öfke duymaya başlayabilir.
Bazı psikiyatrik bozukluklar ortaya çıkabiliyor
Deprem travmatik, kişinin fiziksel bütünlüğünü bozma ihtimali de olan bir olaydır. Birçok psikiyatrik bozukluk ile ilişkilidir. Bunların başında akut stres bozukluğu ve travma sonrası stres bozukluğu gelmektedir. Panik atak, kaygı bozuklukları, depresyon ve sorunlu yas tepkileri de yaşanabilmektedir.
Psikiyatrik bozukluklar kendini anılar, rüyalar, olayı yeniden yaşar gibi hissetme, fizyolojik uyarılma ile olayı tekrar hatırlama, depremi hatırlatan yerlerden kaçınma ile göstermektedir. Bu belirtilere çabuk irkilme, öfke denetiminde zorlanma, uyku bozukluğu ve içe kapanma da eşlik edebilmektedir.
Kadın ve çocuklarda psikolojik sorunlar daha çok görülüyor
Depreme maruz kalmış çocuklardaki belirtiler, yetişkinlerin yaşadığı sıkıntılara benzemekle birlikte çocuklar bazen olayı oyunlarında yeniden canlandırabilirler. Bununla birlikte huzursuzluk, içeriğini anlatamadıkları kabus, gece panik halinde korkuyla uyanma gibi durumlar ortaya çıkabilmektedir.
Çalışmalar afet sonrası psikiyatrik sorunların görülme sıklığının yüzde 20’lerde olabileceğini ortaya koyuyor. Kadınlar, yaşı küçük olanlar ve daha öncesinde psikiyatrik bozukluğu bulunanlar bu durumdan daha fazla etkileniyor. Sadece deprem anını yaşayanlar değil, bir yakınını kaybedenler ve depremin ardında bıraktıklarına maruz kalanlar da psikiyatrik sorunlar yaşayabilmektedir.
Uzman yardımı almaktan kaçınmamalı
- Deprem sonrası özellikle Covid-19 pandemi sürecinde kişinin nerede barındığı, kendisini nasıl korumaya devam edeceği önem taşır. Bu sebeple kişilerin öncelikle kendilerini güven altına almaları gerekir.
- Kişinin sosyal yaşantısını sürdürmesi, yeniden rutinlerini oluşturması ve çevresinden destek alması önemlidir. Kayıplarla ilgili konuşmak fayda sağlamaktadır.
- Çok şiddetli olmayan belirtiler bir süre sonra kendiliğinden de düzelebilmektedir. Ancak kişi bu belirtilerle başa çıkmakta zorlanıyorsa profesyonel bir yardım alabilmektedir.
- Travma sonrası belirtilerle bağlantılı çeşitli psikoterapiler ve ilaç tedavileri uygulanmaktadır.
- Terapi ile kişinin kendisini suçlayan, işlevsel olmayan düşüncelerini incelemek, farklı bakış açıları geliştirmek mümkün olmaktadır.
- Çocukları güvende hissettirmek, eğer anlatma ya da oyun oynama ihtiyacı duyuyorsa bu ihtiyacı karşılamak gerekir. Çocuklardaki sıkıntıyla başa çıkılamadığı durumlarda bir profesyonelden yardım almak gerekir.
- Kayıpları olanlar doğal olarak bir yas süreci yaşar. Bu kaybın beklenmedik, ani, travmatik bir kayıp olması yas sürecini şiddetlendirebilmektedir. Yas, normal bir tepkidir. İçinde hüzün, öfke, rahatlama gibi çok farklı duyguların bir arada olabilmektedir. Acıyı paylaşmak, yasın acısını yaşamayı kolaylaştırabilmektedir.
- Yas çok zorlayıcı ve kişinin yaşantısını sürdürmeyi engelliyorsa, yardım alınmalıdır.
- Travma sonrasında ve yas sürecinde ortaya çıkan psikolojik problemler ilaç de tedavi edilmektedir.
